Ders Detayı

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Merhaba... İçerik analizinde ele aldığımız içeriği belirli kategoriler çerçevesinde sınıflandırıyoruz. Kategorilerine göre kodluyoruz. Genel olarak her bir (ana) kategori Excel ya da SPSS dosyamızdaki her bir sütunumuza karşılık gelir. Bazı kategorilerimizde ana kategorilerimizin altında alt kategorilerimiz de olabilir. Örneğin bir haber içeriğini kodlarken ana kategorimiz bu haberin aslında türü olan "sağlık", bunun altında da "salgın hastalıklar" alt kategorisini seçebiliriz. Hatta istersek bunun altında da bir alt kategori daha açıp "domuz gribi" ya da "Covid 19" gibi bunun türünü de belirtebiliriz. Tema kavramını daha çok haber analizlerinde kullanmaktayız. Haberin teması dediğimiz şey ise genellikle haberin genel konusudur; yani haberde ele alınan başlıca konu, ana konusudur. Ancak daha derin araştırma yapmayacaksak haberin türü için de bu kavram kullanılabilir. Bizim araştırma sorumuza ve araştırmamızın derinliğine göre tema olarak belki de iki şey yapabiliriz: Birincisi tema olarak haberin türünü kodlayabiliriz (sağlık) ya da haberin türünü ayrı bir ana kategori yapar, haberin konusunu (salgın hastalıklar) tema olarak kodlayabiliriz. Salgının türü de alt kategorimiz olur. Bizim için her bir tema ayrı bir ana kategori olabilir. Yukarıdaki örnekte haberin türünü genellikle ayrı bir kategori, salgın hastalıklar konusunu tema ve onun altında da salgının türünü alt kategori olarak tanımlayabiliriz. Numaralandırmaya kalkarsak belki daha kolay anlatabiliriz: 01.Sağlık 011.Salgın hastalıklar 0111.Covid-19 Başarılar dilerim.

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Merhaba, doğrudan Twitter üzerinde içerik analizi çalışması olarak daha önce incelediğim ve önereceğim bir çalışma bulunmuyor. Ancak Twitter'daki paylaşımları konu alacağınıza göre bunları da aynen içerik analizi uygulanan diğer metinler gibi değerlendirebilirsiniz. Önemli olan metnin nerede paylaşıldığı değil, nasıl analiz edildiği diye düşünüyorum. Meslek örgütlerinin rollerine ilişkin kategorilerinizin (hipotezlerinizin) neler olduğunu amaçlarınızda tanımlayacaksınız. Bunun ardından da ilgili metinlerde bu kategorileri değerlendireceksiniz. Yine sorularınız olursa yazın... Başarılar ve kolaylıklar diliyorum.

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Doğrudur. Yüzdesini ifade ettiğimiz için 100 ile çarparak ifade ediyoruz.

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Kadına şiddet haberlerini incelemek istediğinizi anlıyorum. Bu konuda yapılmış pek çok tez ve proje çalışması olduğunu hatırlıyorum. Bunların evren ve örneklem tanımlarına bakmanızı tavsiye ederim öncelikle... Sonra neden bu tarihler arasındaki haberleri incelemek istediğinizi öğrenmem lazım. Örneğin belirli bir olayı mı incelemek istiyorsunuz? Ne maksatla bu tarihleri tanımladınız bu önemli... Eğer örnek olay ya da önemli bir olay gibi bir durum varsa çalışmanın probleminin ve adının bu bağlamda güncellenmesi gerekir. Mesele kadına şiddet haberlerini incelemek değil, o olayı ya da o özel dönemi incelemek olabilir... Eğer belirli bir tarih aralığı incelenecekse Google'da arama yapmayı yeterli görmek yine bir sorun olabilir. Neden Google? Bu soruya yanıt vermeniz lazım... Zaten tüm haberler orada da yayımlanıyor diyebilirsiniz ama bu sizin varsayımınız olur. Yani orada olmayan haberlerin durumunu görmezden gelmiş olursunuz ki bu tartışma yaratabilir. O halde belki de "X -X tarihi arasında Google'de yayınlanmış haberler üzerine" diyebilirsiniz. Bunu da yine açıklamanız lazım. Google üzerinden elde ettiğiniz liste üzerinden şimdi örneklem alabilirsiniz. Örneğin 1000 haber varsa sistematik rastsal örneklem ile her X haberi örnekleme alabilirsiniz. Aynı haber çıkarsa ne yapmak lazım? Bu sizin çalışma amacınızla da ilgili.. Örneğin "kamuoyu aynı haberi birden çok yerde görmüşse demek ki daha çok bu haberi okumuştur" gibi bir varsayımdan hareket ederek meseleye kamuoyunun okuma durumu açısından yaklaşabilirsiniz. Örneğin "medyadaki farklı görüşleri ortaya çıkarmak istiyorum" derseniz, o zaman da aynı çıkan haber yerine bir sonrakini örnekleme dahil ederek yolunuza devam edebilirsiniz. Tamamen sizin çalışma amaçlarınızla ilgili diye düşünüyorum. Öte yandan yine çalışmanın başında bu amacınızın net bir şekilde tanımlanmış olması da önemli. Buna göre yukarıdaki tarihi ve örneklemi belirleyeceksiniz. Amacınız tam olarak bu haberleri incelerken ne yapmaktır? Haberlerin nasıl sunulduğunu ortaya koymaksa, dediğim gibi literatürde bu konuda çok çalışma var. Bir de bu olsun derseniz, o zaman özel bir tarih ya da karşılaştırma yapabileceğiniz bir tarih daha anlamlı olabilir diye düşünüyorum. Dolayısıyla önce problem, yani sorun, mesele... Sonra amaç... Sonra evren ve örneklem... İlerleyen aşamalarda sorularınız olursa bana mail atabilirsiniz: eyuksel2@gmail.com Başarılar dilerim.

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Bir araştırmada en önemli nokta araştırma problemidir. Doğru tanımlanmış bir problem ifadesi bize araştırmanın evreni ve örneklemi hakkında da ipucu verir. Anladığım kadarıyla "nostalji imgesi taşıyan filmler" konusunu ele alarak "sosyolojik film eleştirisi" yapmak istiyorsunuz. Bu durumda bağımlı değişkeninizi acaba sınırlasanız mı diye aklıma geliyor? Nostalji imgesi taşıyan dünyadaki ve ülkemizdeki tüm filmleri incelemeniz elbette mümkün olmaz. Bu durumda önce sınırları net çizmemiz gerekiyor. Bu doğrultuda da önce neden bunu bu şekilde sınırladığımızı da anlatmalıyız ki çalışmamız anlamlı olsun. Bütün içinde anlam kazansın... 2000 yılı sonrası filmleri ele almanızın bir gerçekçesi vardır ve bunun öncesine ilişkin bazı somut saptamalarınız vardır diye düşünüyorum. Peki 2000 sonrasında toplam kaç adet aradığınız nitelikte film olduğuna ilişkin elinizde somut bir veri var mıdır? Yani bir film listesi oluşturabilir misiniz? Bu soruya vereceğiniz yanıt çerçevesinde size olasılıklı ve olasılıklı olmayan örneklem alma tekniklerini tavsiye edebilirim. Böyle bir liste varsa işiniz kolay. Basit rastsal örneklemle bile örneklem alabilirsiniz. Ancak yoksa işiniz biraz daha zor. Çünkü o durumda bir takım yeni varsayımlara ve sınırlara ihtiyacınız olacak. Bunları belirleyebilmenin en kolay yolu da evrenin parametrelerini ya da özelliklerini daha yakından incelemek ve değerlendirmek. Bu filmleri çeşitli biçimlered yeniden kategorize etmeye çalışmak ve bu kategoriler arasından yargısal / uzman örneklem çerçevesinde örneklem almak uygun olabilir. Örneğin bu tür bir sıralama yaparsanız ve varsayımınız ya da incelemek istediğiniz nokta "toplumda en çok yansı bulan, seyirci çeken ve dolayısıyla toplumu daha fazla etkilediğini varsaydığınız filmler" olursa, o zaman seyirci sayısını temel alarak "en çok izlenen 5 film ya da 10 film" gibi bir sınırlık getirebilirsiniz. Ancak her türlü durumda da olasılığa dayalı örneklem almadığınız ve evrenin tamamını temsil yeteneğine sahip bir örneklem almadığınız için evrene genelleme yapma durumunda olamazsınız. Yalnızca örneklem alma tekniğinize bağlı olarak örneklem aldığınız sınırlar içinde bir açıklama yapmış olursunuz. Tabi daha sonra tekrar başa dönüp probleminizi de bu şekilde kurgulamış olmanız gerekir. Dolayısıyla yeniden başa dönmüş oluruz. Bu noktada da kendimize belki şu soruyu sormamız daha anlamlıdır: Ben neyi, neden, nerede araştırmak istiyorum? Beni rahatsız eden, açıklanmasına ihtiyaç duyduğum, bugüne kadar yanıtlanmamış, belirsizlik, kararsızlık, birden çok çözüm yolu içeren ve benim yanıtlamak istediğim, yanıtlayabileceğim asıl sorun nedir?" Bu soruyu yanıtlayabilirseniz daha kolay ilerleyebileceğinizi düşünüyorum. Başarılar dilerim.

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Değerli öğrencimiz, ilgileriniz için teşekkür ederim. Kodlayıcılar arası uyum hesaplamasında birden çok yöntem denenmektedir. Burada asıl mesele uyumsuzluk çıktığında "acaba nerede ne yaplış yaptık" sorusuna yanıt aramaktır. Zaten uyum hesaplaması asıl kodlamaya başlamadan önce yapılan ön test gibi de uygulanmalıdır. Orada herhangi bir uyumsuzluk çıktığında yapılabilecek kimi şeyler mevcuttur. Örneğin gidip hangi kategorilerde hangi kodlamalarda sorun olduğuna bakar, o kategorilerle ilgili o kodlamalarla ilgili düzenlemeler yaparız. Kategorileri daraltır ya da genişletiriz, birbirinden uzaklaştırırız. Birleştirebiliriz. Yani daha sağlıklı kodlama yapabilmek için gerekeni yaparız. Ancak kimi çalışmalarda kodlayıcılar arası analiz iş bittikten sonra yapılmaktadır. Bu durumda da geriye dönüp düzeltme işlemlerini yapmak kimsenin işine gelmemektedir. Çünkü tüm kodlamalar bitmiştir. Bu durumda da etik durumu tartışmalı kimi uygulama ya da açıklamalara gidilebilmektedir. Dolayısıyla kodlayıcılar arası uyumun çalışmanın başında ve sonunda iki kez yapılmasını tavsiye edebilirim. Hele de zorlu kodlamalarda bunun daha uygun olabileceğini söyleyebilirim. Bir çalışamızda ise biz de şöyle bir şey yaptık: YL öğrencimiz kodlamada bulundu. Sonra ben de aynı çalışmanın üzerinden gittim. Bir iki yerde ufak tefek hataları görüp düzelttim. O da benim yanımda, hatalarını kabul etti. Gözden kaçmış kodlamalardı. Böylece daha titiz bir çalışma yaptığımızı yazdık. Bu bir makaleydi. Kategori sayısı çok fazla değildi. Örneklemi de sınırlıydı. Öte yandan sağlık projesinde hem içerik hem de kodlayıcı sayısı çok fazlaydı. Bu yüzden hem çalışanları kontrol etmek hem de projeyi yönetmek adına her cuma günü o hafta içinde yapılan tüm kodalamalara ilişkin haftalık olarak kodlayıcılar arası uyum analizleri yaptık. Bir arkadaşımız her hafta herkesin yaptığı kodlamalardan rastsal olarak belirli sayıda içeriği bağımsız olarak kodladı ve kimin nerede ne gibi hatalar yaptığını daha sonra toplantıda kodlayıcıların eğitimi bağlamında herkesin huzurunda paylaştık. Kimi zaman bir kodlayıcıyla teşekkür edip vedalaştık. Kimi zaman bir kişinin o hafta yaptığı tüm kodlamaları sisteme geri yükledik. Yani haftalık olarak denetim yaptık. Kodlayıcılar arası uyum oranı olarak verdiğimz son rakam ise en son ortalama uyum oranıdır. Kodlayıcılar arası uyumun örneklem büyüklüğü ile ilgisi yoktur. Doğrudan o kodlamanın doğru olup olmadığı ile iki bağımsız kodlayıcının aynı şeyleri anlayıp anlamadığıyla ilgisi vardır. Kategorilerin uygun olup olmadığı ile ilgisi vardır. Bir içerik analizinin sağlıklı bir şekilde yürütülüp yürütülmediğinin, kategorilerin doğru olup olmadığının, herkesin aynı şeyi anlayıp anlamadığının analizini kodlayacılar arası uyum ile görürüz. Bizim için bir anlamad turnusol kağıdı gibi bir değerlendirmedir. Bence en önemli yönü budur. Çalışmanız özelinde sorularınız olursa yine yanıtlamak isterim. Başarılar dilerim. Erkan Yüksel

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Merhaba... Son zamanlarda en çok aldığım sorulardan biri de bu konu üzerine: İçerik analizi nitelik araştırma mıdır yoksa nicel araştırma yöntemi midir? Eğitim programımızın son modülünü bu konuya ayırmış ve yalnızca içerik analizinin nitel araştırmalarda nasıl kullanıldığını anlatmıştım. Dolayısıyla o videoyu izlemenizi dilerim. İçerik analizinin çıkış noktası metinlerin nicel olarak sistematik ve objektif bir şekilde analiz edilmesidir. Berelson geleneği bunu anlatır. Bu gelenekte içerik analizi daha çok bir teknik olarak kullanılır. Ancak daha sonra içerik analizinin sosyal gerçekliğe ilişkin varsayımlara dayalı olarak çıkarımda bulunabilmemizi sağlaması onu bir yöntem haline getirir. Merten de buna işaret eder. Yeni bir akım olarak içerik analizi Almanya çıkışlı çalışmalardan hareketle nitel çalışmalarda sistematik analiz tekniği olarak kullanılmaya başlanmıştır. Videomuzda bunu anlatıyoruz. Dolayısıyla içerik analizinin çok yönü ve boyutunun olduğunu, birden fazla şekilde ve amaçta kullanılabildiğini görüyoruz. İçerik analizi bir ölçme aracı, bir alet gibi düşünülürse; örneğin bir bıçağı hem ekmek doğramak hem de meyve soymak için kullanabileceğiniz gibi kullanacağınız yer ve amaca göre kullanma olağına sahip olduğumuzu söyleyebiliriz. Bu amaçlardan hiçbiri bir bıçağı bıçak olmaktan çıkarmadığı gibi içerik analizini nitel ya da nicel amaçla kullanmak onu farklı bir şey yapmaz; yeter ki hangi tanıma göre hareket ettiğimizi ve kime atıfta bulunduğumuzu bilelim. Eğer çalışmanızda hangi tanıma uygun içerik analizinden kullandığınızı açıklıyorsanız, sonra da o yaklaşımın aşamalarına uygun şekilde araştırmanızı gerçekleştiriyorsanız bence sorun yoktur. Doğru kaynak gösterimi ve doğru atıfta bulunarak bu araçtan neden ve nasıl yararlandığınızı anlatırsanız sorun olmayacaktır. Bilmem ifade edebildim mi? Başarılar diliyorum.

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Benim bildiğim de öyle; yani böyle bir hizmet yok. Nitel verinin sizin tarafınızdan amaçlarınıza uygun şekilde kategorilendirilerek değerlendirilmesi daha doğru olur kanaatindeyim. Başarılar ve kolaylıklar diliyorum.

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Öncelikle bunun amaçlı ya da yargısal bir seçim / belirleme olduğunu belirtmek gerekir. Literatür taraması yaparken de aynı şeyi yapıyoruz. Konuyu belirleyip konuyu ifade eden anahtar sözcükleri belirliyor ve aramamızı buna göre yapıyoruz. Örneğin obezite konusunu çalışıyorsak tek bir anahtar sözcük yetebilir. Ancak sağlık haberciliği çalışıyorsak burada anahtar sözcük "sağlık haberciliği" olmaz. Bunun yerine sağlık haberlerinde geçmesi muhtemel kelime / kavramları bulup bunları tarattırmamız gerekir. Bunlar güçlü öngörüler olmalıdır. Bu anahtar sözcüklerimizin konuyu tam olarak yansıttığını varsayım olarak tanımlayabilmeliyiz. Varsayım doğru kurulmazsa ne olur? Araştırma sallanır. Eğer bulduğunuz kavramlardan emin olamıyorsanız uzmana danışabilirsiniz. Yargısal seçimlerde uzmana danışmak en iyi yoldur. Sorunuz olursa yazabilirsiniz. Başarılar dilerim.

Eğitmenin Cevabı (PROF. DR. ERKAN YÜKSEL)

Hiçbir sorun teşkil etmez. Bu yorumlar kamuoyuna da açık değil mi? Çok da güzel bir çalışma olur. Başarılar dilerim.